“Vandaag gefietst door de rijstvelden van de brede riviervallei. Aan de noordelijke horizon zag ik de blauw-groene ketens van het middelgebergte. Jammer genoeg staken de toppen van de daarachter liggende ijsreuzen, die vier-en-een-halve kilometer boven het laagland uitrijzen, vandaag in de wolken.” Deze zinnen hadden niet misstaan in het dagboek van een Himalayareiziger. Maar nee, ik fietste vandaag door de rijstvelden van de noord-italiaanse Povlakte, de hier geteelde rijst is van de hoogste risottokwaliteit. En de bergtoppen die je bij mooi weer aan de horizon ziet maken deel uit van het Monte Rosamassief, het op één na hoogste en met zijn tien toppen van boven de vierduizend meter misschien wel het indrukwekkendste bergmassief van de Alpen.
Ik ben vier dagen lang de gast van Diederik Ranft, de belgische eigenaar van hotel “La Foresteria” in het Valsesia aan de voet van de Monte Rosa. Hij heeft mij uitgenodigd om een lang weekend het schilderachtige achterland van zijn “Foresteria” te komen verkennen en hem te helpen deze prachtige streek onder de aandacht van bergwandelaars en cultuurliefhebbers te brengen. Diederik heeft een uitgebreide verzameling van goed beschreven wandelingen. Het aanbod gaat van licht tot heel zwaar, zodat alle wandelaars aan hun trekken komen. “Meestal stel ik mijn gasten voor om te starten met een mooie rondwandeling van 4 uur vanuit het dorpje Rossa vlak boven ons hotel” zegt hij. “Afhankelijk van de ervaringen op deze inlooptochtkan ik mijn gasten dan gericht adviseren over nieuwe wandelingen”.
Wandelen op de Grande Traversata delle Alpi
Indien gewenst zet Diederik zijn gasten af in het ene dal en haalt ze weer op in een ander dal, zodat ze een mooie pasovergang als dagwandeling kunnen maken. Op die manier kun je hier maar liefst 3 dagetappes lopen van de Grande Traversata delle Alpi, een monstertocht van 60 dagetappes die het Lago Maggiore verbindt met Ventimiglia aan de Middellandse Zee.
Diederik raadt mij de oversteek van Santa Maria in het Val Mastellone over de 2240 meter hoge Colle d’Egua naar Carcoforo in het Valle Sermenza aan. Jammer genoeg is het bewolkt weer als ik de tocht maak, dus blijf ik verstoken van de grootse uitzichten op de Monte Rosa die Diederik me beloofd heeft. Des te meer tijd om te genieten van de details die je op een bergwandeling altijd wel ziet. Ik passeer het mooie Lago di Baranca en de ruïne van de curieuze Villa Aprilia, een voormalig zomerverblijf van de oprichter van de Lanciafabrieken. Hogerop steken krokusjes aarzelend hun kopjes uit de sneeuwresten. De laatste honderd meter is vermoeiend geploeter door de zachte sneeuw en ik ben blij als ik op de pas ben. Op de afdaling passeer ik een groepje natuurstenen hutten met aan de bergzijde een massieve hoop stenen in de vorm van een scheepsboeg. Dat is een zogenaamde lawinewig, die dient om lawines af te buigen zodat zij aan weerszijden van de hut passeren. Als ik aankom in het piepkleine dorpje Carcoforo zie ik Diederik vanaf een caféterras naar me zwaaien. Even later zit ik achter een welverdiend glas bier. Heerlijk toch zo’n privé ophaaldienst!
Naar de hoogste toppen van de Alpen
Aan het einde van het Valsesia ligt het bekende wintersportoord Alagna. Van daaruit maken we een korte wandeling naar de op 1600 meter hoogte gelegen Rifugio Pastore en het informatiecentrum van het Parco Naturale Alta Valsesia. Hier sta je direct aan de voet van de geweldige wanden van de Monte Rosa, die maar liefst 3000 meter uit het dal oprijzen. Door een gat in de wolken vang ik een glimp op van de 4540 meter hoge Punta Gnifetti. Op zijn top staat de hoogstgelegen hut van de Alpen, de Capanna Margherita, die daar al eind van de 19e eeuw gebouwd werd. “Wie een keer een hoge berg wil beklimmen kan beter hier naar toe komen dan naar de overvolle Mont Blanc” zegt Diederik. ”Je kunt met de kabelbaan naar 3200 meter en vandaar in een uurtje naar één van de twee berghutten lopen die vlak bij de gletsjers liggen. De volgende morgen klim je over glooiende sneeuwvelden in 5 uur naar de top, waar je kunt genieten van een fenomenaal uitzicht en een welverdiende cappuccino. Als je geen ervaren alpinist bent moet je wel een gids huren, want je komt onderweg de nodige gletsjerspleten tegen.”
Zeven eeuwen historie
Rond het Valsesia liggen de best geconserveerde Walserdorpen van de Alpen, waaronder Rimella, Rima en Pedemonte. Deze bergdorpen werden gesticht door de Walser, bergboeren die in de 14e eeuw vanuit het Zwitserse Oberwallis op zoek gingen naar nieuwe weidegebieden. Ze trokken over de bergkammen en vestigden zich in de hoogste bewoonbare delen van het Valsesia en zijn zijdalen. De chaletachtige houten huizen met hun grote balkons met dunne horizontale balken waar het hooi op gedroogd werd zijn erg karakteristiek. Een paar eeuwen na de komst van de Walser raakten ook de lagere delen van de valleien langzamerhand bewoond. Daar werden voornamelijk al of niet gepleisterde stenen huizen gebouwd. Op veel van die huizen, in en op kerken en soms ook op kapelletjes in de eenzame natuur vind je de prachtigste fresco’s.
In het eenzame Val Cavaglione sta ik midden in het bos opeens oog in oog met een prachtig beschilderde kapel: het Oratorio della Madonna delle Neve. Maar voor het grote werk moet je naar Varallo, de hoofdplaats van het Valsesia. Daar bevindt zich in de Chiesa di Santa Maria delle Grazie één van de mooiste frescowanden van Italië: de Parete Gaudenziana (1513) van de hand van de lokale meesterschilder Gaudenzio Ferrari. Diezelfde Ferrari had 10 jaar eerder al een begin gemaakt met de vervaardiging van één van de grootste kunstwerken ter wereld: de Sacro Monte, een boven Varallo uittorenende berg met maar liefst 45 kapellen en een grote kathedraal. In elke kapel wordt met meer dan levensgrote terra cotta figuren een bijbels tafereel uitgebeeld. Gruwelijke details zoals de kindermoord in opdracht van Herodes worden de toerist hierbij niet bespaard. De bouw van de Sacro Monte duurde ruim 150 jaar!
Als Diederik mij op de avond van het afscheid onder het genot van een straf belgisch biertje vraagt naar mijn indrukken beken ik dat ik nog niet eerder zo’n veelzijdig gebied ben tegengekomen in de Alpen. De eenzaamheid, de overweldigende berglandschappen en de culturele highlights, het smaakt naar meer. “I’ll be back Diederik!”
Praktische informatie
Verblijf: Hotel “La Foresteria” www.foresteriavalsesia.com .
Erheen: Vanaf Romagnano aan de Autostrada A26 volg je het diep ingesneden Valsesia. Na een kleine 40 kilometer sla je in het dorpje Balmuccia rechtsaf en bereikt de Foresteria die ligt in het gehuchtje Cerva bij de ingang van het romantische Valle Sermenza.
Wandelkaarten 1: 25.000. Geo4Map 1t/m 4.
Wandelgidsen:
* Rother Wanderführer GTA en Piemont Nord
* National Geographic kaartenatlasje: GTA 1: Nord – Grande Traversata delle Alpi deel 1
* Werner Bätzing, Grande Traversata delle Alpi Teil 1 (Der Norden), Naturpunktführer (Rotpunktverlag)
Reis- en cultuurgids: Michael Müller Piemont und Aosta
