een blog voor cartofielen
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Kaartontlezing
Wandelaars kunnen tegenwoordig kiezen uit een hele reeks digitale hulpmiddelen die ze behulpzaam moeten zijn bij het volgen van een bepaalde route of voor de algehele oriëntatie. Je hebt digitale kaarten die je als app op je telefoon kunt zetten en veel gepassioneerde wandelaars gaan over tot de aanschaf van een GPS-apparaat. Zonder het praktisch nut van deze nieuwigheden ook maar een moment te willen ontkennen (ik gebruik ze zelf ook!), wil ik hier toch een lans breken voor een ‘ouderwetse’ papieren kaart.
Voor wandelaars zijn topografische kaarten (op schaal 1:50.000 of 1:25.000) de meest gedetailleerde kaarten die er zijn. Veel landschappelijke elementen zijn op zo’n kaart terug te vinden, zoals: diverse soorten van landgebruik, hoogte boven zeeniveau d.m.v. hoogtelijnen, nauwkeurige intekening van alle soorten van bebouwing, het straten- en wegenpatroon (verhard én onverhard!), open water en waterwegen, en nog veel meer. Daarnaast is een mooie topografische kaart ook gewoon een lust voor het oog!
Detail plus overzicht!
Dus ja, de digitale kaarten en navigatie-apps bieden onmiskenbaar duidelijke voordelen (zoals de exacte plaatsbepaling) , maar tegelijk moeten we vaststellen dat er een nadelig gevolg is van deze moderne ontwikkelingen, wat je met een mooi woord kaartontlezing zou kunnen noemen. Met alle digitale hulpmiddelen ligt het gebruik van traditionele papieren kaarten tegenwoordig niet meer zo voor de hand, en dus raken steeds meer mensen ontwend aan het gebruik ervan. In de winkel zien wij dat jonge mensen steeds minder over gaan tot de aanschaf van een papieren landkaart, omdat ze denken dat ze daar toch niks mee doen. Ze gooien het kind met het badwater weg!
En dus groeit er langzaam een generatie op van mensen die nooit geleerd hebben met een kaart om te gaan. Ongeacht of dat nou een wandel-, fiets- of autokaart is. Dat is jammer, want zo’n traditionele kaart biedt altijd het voordeel dat die detail combineert met overzicht. Die dubbele kwaliteit maakt het plannen van je eigen route veel makkelijker (en leuker). In één oogopslag zie je welke plaatsen binnen het kaartgebied eventueel de moeite van het bezoeken waard zijn, bijvoorbeeld omdat de cartografie erop wijst dat ze in een mooi landschap liggen, of omdat ze op de juiste afstand liggen, omdat er een rivieroversteekplaats is, of wat dan ook. Dat is wel iets om rekening mee te houden bij het zelfstandig samenstellen van je route. Je werkt met een vaste schaal (je kan immers niet de hele tijd in- en uitzoomen), waardoor je na enige tijd ook veel meer inzicht hebt in de reële afstanden tussen diverse locaties op de kaart. Dit alles blijkt in de praktijk erg nuttig voor doe-het-zelf-routemakers.
_________________________________
Over de hogere kunst van het weglaten
… en de behoefte aan een goede Nederlandse wandelkaartenserie!
Een goede kaart geeft exact de juiste hoeveelheid cartografische informatie voor het doel waarvoor die is bestemd. Een van de niet te onderschatten kwaliteiten van een goede kaart is de kunst van het weglaten. Er is immers maar beperkte ruimte, dus selecteren wat je wel of niet toont, vergt een nauwkeurige keuze die consequent moet worden toegepast en waarover dus goed moet worden nagedacht.
In Nederland heb je naast topografische kaarten (die niet meer worden gedrukt) ook diverse populaire series eenvoudige wandelkaarten (SBB, ANWB, Natuurmonumenten, Falk). Helaas zijn die maar al te vaak deze kunst van het weglaten niet machtig: ze zijn er namelijk véél te rigoureus in! Dat resulteert in nogal simplistische kaarten met grote lege vlakken, waarop heel veel belangrijke oriëntatiepunten niet worden getoond. Daardoor kunnen ze wellicht makkelijker en overzichtelijker lijken, voor echte wandelaars schieten ze schromelijk te kort. Maar voor een eenvoudig wandelrondje langs een markering zijn ze natuurlijk prima!
Toch, het blijft wachten op een toegewijde uitgever om deze draad eens op te pakken. De Noorderzon heeft al eerder het initiatief genomen middels het uitgeven van de eigen serie Trage Paden. Dat is echter maar een kleine serie van wandelkaarten over gebieden die vooral in de eigen omgeving liggen. Voor een uitgebreide, landsdekkende serie kwalitatief hoogstaande kaarten, die aan de gewenste criteria voldoen, is onze slagkracht te gering. In omringende landen zijn goede voorbeelden te over. Behalve de respectievelijke topografische diensten die hun eigen kaarten zelf ook in uitstekende wandelversies uitgeven (iets wat onze Nederlandse topografische dienst helaas nooit heeft gedaan), zijn er ook particuliere uitgevers met perfecte series, zoals Harvey Maps (Groot-Brittannië), MPA Editions (Zwitserland), Escursionista (Italië) en vele, vele meer.
Welke uitgever durft…?!
