Jos Solberg is 73 jaar en heeft individueel de oude pelgrimsroute de Franciscaanse Voetreis in Italië bewandeld in juni, 2007. Jos is in totaal drie weken, van deur tot deur, onderweg geweest. Hij heeft zestien dagen gewandeld, drie dagen gerust en twee dagen gereisd. Het was zwaar, maar ontzettend mooi, vertelt Jos.
In het blog hieronder kom je alles te weten over de wandeltocht en de ervaringen en tips die Jos met ons deelt.
Waarom de Franciscaanse Voetreis?
De motivatie voor de keuze van deze tocht is mijn fascinatie voor de mythologische verhalen over Franciscus van Assisi en zijn tijdgenoten, maar wat me vooral weer op pad brengt, is de ‘schatkamer’ aan kunst en cultuur in deze regio. De prachtige architectuur en de schilder- en beeldhouwkunst uit de renaissance. Het tijdperk van de ‘verlichting’, waarin wetenschap en kunst zich konden losmaken van de dogmatiek van de kerk en ik denk dat het vooral die nooit eerder vertoonde vrijheidsdrang is die mij aanspreekt. Informatie over de route haalde ik uit het boek van Kees Roodenburg: ‘Een Franciscaanse voetreis’ en bij de ‘Franciscaanse Beweging’ in Den Bosch.
Waar in Italië gewandeld?
In de voetsporen van Franciscus van Assisi (1182 – 1226) brengt deze ‘pelgrimstocht’ me drie weken lang over de groene en brem-gele heuvels van Toscane en Umbrië. Het is een tocht door de uitlopers van de Apennijnen. De tocht gaat grotendeels over gemarkeerde paden en is één van de bestaande langeafstandswandelroutes naar Rome. Rome, een stad die door de eeuwen heen vertrekpunt én doel was voor Romeinse legioenen, vreemde veroveraars, barbaren, kooplui, wijsgeren en pelgrims. Omdat er ‘vele wegen naar Rome leiden’ beperk ik me tot een gebied in Italië waar ik mooie herinneringen aan heb en waarin ik deze keer graag te voet wil rondzwerven. Zwervend door de landschappen van Toscane, Umbrië en Latium met prachtige middeleeuwse stadjes zoals: Lucca, Siena, Gubbio, Perugia, Spoleto en Assisi.
Een van de andere routes, de Via Francigena, begint voor Italianen in Noord Italië in de buurt van Aosta. Anderen gaan de hele weg, beginnend in Canterbury in Engeland en die voert vervolgens door Frankrijk, dan over de St. Bernard-pas en tenslotte via Toscane, Umbrië en Latium naar Rome. Het is een klassieke weg vol historie, schoonheid en uitdagingen.
Ben je met het vliegtuig gereisd naar Italië?
Om er te komen boek ik een vlucht van Amsterdam naar Florence. Vandaar gaat een boemeltreintje naar St. Ellero, waar mijn voetreis begint.
Hoe ziet de wandeltocht er uit?
De tocht gaat door dalen en over bergen, door middeleeuwse stadjes en langs eeuwenoude kloosters. Over stille paden, rustige landwegen en soms over een antieke Romeinse weg. De eerste zeven etappes gaan door een gedeelte van Toscane en het prachtige nationaal park de Casentino. Op deze weg liggen de dorpjes San Ellero, Consuma, Stia, Camàldoli met zijn kluizenarij en Sansepolcro. Bij het verlaten van het nationaal park is daar het kloostercomplex ‘La Verna,’ een belangrijk bedevaartsoord voor Franciscanen, omdat Franciscus daar, volgens de overlevering, de ‘stigmata’ zou hebben ontvangen. Na Pieve San Stefano komt de ommuurde stad Sansepolcro met het erboven gelegen klooster ‘Montecasale’ waar Franciscus, volgens de legende, drie rovers zou hebben bekeerd en vanaf hier gaat de tocht door Umbrië, het groene hart van Italië.
De route volgt dan min of meer de Apennijnen en loopt via dorpjes en goed geconserveerde middeleeuwse stadjes als: Lama, Bocca Serriola, en Pietralunga naar Gubbio, bekend van het verhaal van Franciscus en de wolf. Vanaf Gubbio loopt het pad parallel met de ‘Sentiero Francesca delle Pace’ dat uitgezet is tussen Gubbio en Assisi, de middeleeuwse stad van
Franciscus die aan het einde van mijn tocht ligt.
Wandelen in Toscane en Umbrië
Wandelen in Toscane en Umbrië is lopen door velden met klaprozen en zonnebloemen, over bergkammen met afwisselende uitzichten op het Toscaans heuvellandschap en de bergen van Umbrië. Over hellingen met oude olijfgaarden, smalle paadjes in kastanjebossen, langs snelstromende riviertjes en statige cipressen lanen. Je loopt als het ware door de achtertuin van de mooiste kloosters van Italië. Toscane is beroemd, maar dit wandelgebied met uitlopers van de Apennijnen is nog nauwelijks ontdekt. Je kunt er ongestoord genieten van een ongelofelijke bloemenpracht, vogels en salamanders. Je wandelt over prachtige paden die, omdat ze nauwelijks nog worden gebruikt, soms niet meer als pad te herkennen zijn. Een dagtocht eindigt vaak in een oud middeleeuws stadje met zijn smalle steile straatjes of in een afgelegen Etruskisch bergdorpje waar de tijd heeft stilgestaan. Of je nu wandelt in het ruige berggebied rond Lucca of in het typische Toscaanse landschap bij Siena met zijn idyllisch décor van glooiende heuvels en torenhoge cipressen, overal ervaar je de rust en de sfeer van dit land met zijn gastvrije bevolking.
Je komt een grote landschap-variatie tegen met kastanje- en eikenbomen, evenals het bekende Toscaanse beeld van cipressen, pijnbomen, olijfbomen en wijngaarden. Tijdens de wandeltochten kom je zelden iemand tegen, behalve slangen, wilde zwijnen, herten roofvogels en tal van andere dieren. Je zwerft langs oude landerijen en Toscaanse villa’s met hun typische kleuren wit, geel en oker, die schilderachtig in het landschap staan. De huizen staan hoog op de heuvels en passen door hun afmeting en gebruikte materialen perfect in het landschap. De mens heerst hier over de natuur, maar heeft zich tegelijkertijd aan die natuur weten aan te passen.
Hoe zwaar is de wandeltocht?
Een historische voettocht als de Franciscaanse Voetreis in Italië is een echte uitdaging voor een lange-afstandsloper. Omdat de route-aanduidingen verre van compleet zijn en je er vrijwel niemand tegenkomt, kun je er gemakkelijk verdwalen.
De tocht zelf was, mede door het sterk geaccidenteerde terrein, de vaak onduidelijke markeringen en vooral de grote hitte onderweg zwaarder dan ik vermoedde en ik ben herhaaldelijk aan de grens van mijn fysieke mogelijkheden gekomen. Vooral het continu stijgen en dalen eiste zijn tol en ik had altijd veel water nodig om te overleven. Kees Roodenburg vermeldt dus niet voor niets in zijn beschrijving dat het een tocht is voor ervaren lange-afstandswandelaars. Op mijn tocht ben ik, uitgezonderd twee Nederlandse fiets pelgrims naar Rome, geen enkele andere wandelaar of pelgrim tegengekomen, hetgeen nogal afwijkt van mijn ervaringen op de Camino naar Santiago de Compostela. Ondanks dat gegeven heb ik veel aardige en geïnteresseerde mensen ontmoet. Vooral in de gastvrije Franciscaanse kloosters waar monniken of nonnen mij een bed gaven en ik het kloosterleven dus herhaaldelijk van zeer dichtbij mocht meemaken.
Jos sluit zijn voettocht af met …
Franciscus van Assisi, in wiens voetsporen ik bewust wilde lopen is voor mij een legende gebleven met waardering voor de idealen en het gedachtegoed waarnaar hij probeerde te leven. Van zijn bewuste keuze voor armoede en bezitloosheid heb ik in de kerken die ik bezocht en bij het Italiaanse volk dat hem daarom vereert, niet veel gemerkt. De hedendaagse mens die ik onderweg kon observeren, is voor mijn gevoel hoofdzakelijk bezig met zo veel mogelijk geld verdienen om zo veel mogelijk bezit te verwerven en er zo goed mogelijk uit te zien. Franciscus is daardoor nog slechts een icoon, waar mensen een sentimenteel of nostalgisch gevoel bij hebben, maar dat met de huidige maatschappelijke realiteit weinig meer te maken heeft. Als toegewijde ‘pelgrim’ wil ik graag eindigen met zijn bekende groet: ‘Pace e Bene’…
Wil je meer weten over de reizen van Jos? Neem dan eens een kijkje op zijn website.
Ruud Verkerke en Pieter Quelle hebben in eigen beheer een Nederlandstalige wandelgids over de Franciscaanse Voetreis uitgegeven.
In de loop van 2021 komt er een Nederlandstalige Rother wandelgids uit, je kan hier zien of deze al leverbaar is.
Klik hier voor een inzage in nog veel meer wandelmogelijkheden van Midden-Italië (zowel langeafstandsroutes als korte wandelingen).
Deel jouw vakantie ervaring
Wil jij net als Jos jouw vakantie ervaring met ons delen? Stuur een e-mail naar robbin@denoorderzon.nl.
Dit kan een wandel– of fietsvakantie in Nederland zijn of een andere plek in Europa. Het mag ook een reis zijn buiten Europa. Het maakt niet uit of het een kleine of grote reis is. Het mag een reis zijn die erg is tegengevallen of juist ontzettend mooi was.
