De grote angst in de bergen | Charles Ferdinand Ramuz

Recensie van Robert Weijdert: 'Een paar keer heb ik gezien hoe mensen in de bergen in paniek raakten. Dat gebeurde telkens boven de boomgrens, als de laatste verbinding met de bewoonde wereld was doorgesneden en het pad in het troosteloze landschap tussen rotsen en mistflarden verdween. Ik moest hieraan denken bij de fascinerende roman De grote angst in de bergen van Charles-Ferdinand Ramuz (1878 – 1947). Het boek verscheen in zijn definitieve vorm in 1941. Ramuz is in Nederland vrijwel onbekend, maar heeft in Zwitserland en Frankrijk een grote naam. Zijn afbeelding staat bijvoorbeeld op een 200 Sfr-biljet. Lange tijd was hij controversieel door zijn eigenzinnig gestileerde boerenspreektaal, waar Franse academici niets van moesten hebben. Ze zetten hem weg als schrijver van streekromans, wat hij niet is. De grote angst speelt in een bergdorp in de Zwitserse Alpen waar zich twintig jaar eerder raadselachtige gebeurtenissen op de hoogste alm hebben afgespeeld; slechts één man overleefde de ramp. Al die tijd is de plek onbewoond gebleven tot de nieuwe generatie het tijd vindt, tegen de waarschuwingen van de ouderen in, om hem weer in gebruik te nemen. Zes mannen vertrekken met 70 koeien, uitgezwaaid door de dorpsbevolking. Vanaf de eerste regels weet je dat de rampspoed zich opnieuw zal voltrekken. De beschrijving van de daaropvolgende gebeurtenissen, die doen denken aan de Bijbelse plagen uit Egypte, is bloedstollend. Wat mij vooral is bijgebleven is de stilistische kracht van de auteur. Ramuz gebruikt herhalingen, wisseling van tijden en een perspectief dat verschuift van de hoofdpersonen via de visie van de dorpsbevolking naar een alleswetende verteller, die vanaf afstand het gekrioel gadeslaat en allang weet wat er gaat gebeuren. Die stilistische grilligheid weerspiegelt de angstaanjagende kanten van het hooggebergte en de onwetendheid van de mensen. Zij moeten niet denken dat ze alles met de natuur kunnen uithalen, wil Ramuz zeggen, de bergen dulden op sommige plekken geen indringers. Daarmee zijn we terug bij onze tijd: die parallel maakt deze schitterende roman dubbel de moeite waard. '